FINANCIAMENTO PARA O COMERCIO

Xestión da morosidade

A morosidade é unha cuestión que ten moitas implicacións para a xestión financeira e en concreto para a xestión do circulante do noso negocio e que desgraciadamente, na actual conxuntura de crise, adquiriu demasiada importancia, sendo causa de graves problemas de liquidez, que mesmo poden abocar no peche.

1.- Como previr a morosidade?

2.- Instrumentos de garantía de cobro

3.- Actuacións ante a falta de pagamento

4.- A recuperación do IVE dos morosos

1. COMO PREVIR A MOROSIDADE?

Non deixarse cegar polas aparencias. Nunca hai que pechar unha operación de envergadura cun cliente novo sen comprobar que os datos que nos está dando son correctos. Por exemplo, ultimamente estase dando moito a suplantación de domicilios empresariais, é dicir, presentarse cun domicilio de oficinas luxosas, sofisticadas, que en realidade corresponde a outra empresa paralela.

Xestión da información. A técnica máis eficaz para previr un impagado é ter controlado en todo momento o risco de cada unha das operacións comerciais que leven a cabo. Como facelo? O primeiro é coñecer a situación patrimonial do cliente antes de iniciar operacións con el e informarse do seu historial como pagador a través de:
REXISTROS PÚBLICOS: A primeira vía de investigación e a máis habitual é a través do Rexistro Mercantil e o da Propiedade. Aquí pódese comprobar se a empresa está rexistrada; desde cando funciona; o seu domicilio social; quen é o administrador, os socios, as súas traxectorias nos pagamentos, se son ou non solventes. Iso si, hai que ter en conta que moitas veces o Rexistro Mercantil tarda en actualizar os seus datos, de maneira que as empresas poden sufrir un cambio absoluto con respecto á situación rexistrada.

FICHEIROS DE MOROSOS: O Rexistro de Aceptacións Impagadas (RAI) é un das listaxes de solvencia patrimonial máis importantes no noso país; recolle información sobre aqueles impagados de contía igual ou superior a 300 euros. No RAI pódese consultar información facilitada por acredores ou entidades financeiras sobre persoas que teñen algunha débeda pendente con algún deles No caso de Asnef Industrial inclúense unicamente empresas ou persoas físicas que actúan no exercicio de actividades empresariais ou profesionais.
INFORME XURÍDICO INVESTIGADO. Por un prezo que oscila entre os 40 e os 80 euros pode dispor dun informe detallado. Moitos empresarios limítanse a pedilo a empresas que traballan en liña, ás veces gratuíto, aínda que é recomendable encargalo ex profeso porque así poden pescudarse asuntos tan importantes como a solvencia, a liquidez ou o comportamento de pagamentos.
INFORMES COMERCIAIS. O principal obxectivo dos informes comerciais é “axudar na toma de decisións de risco que poden darse en situacións como a relación cos partners, clientes, provedores...

Aclarar as condicións de pagamento desde o inicio. Debe facerse no momento de pechar a operación e por escrito. Para maior seguridade nos pagamentos, recoméndase recorrer aos títulos cambiarios: as obrigas de pagamento e a letra, que son dous documentos válidos para aprazar o pagamento. Mellor se veñen avalados polo banco.
Blindar a información a nivel xurídico. Pode buscarse un bo avogado que redacte un contrato marco no que se reflictan as condicións xerais de venda, pedidos, entregas, cantidades debidas, procedementos de pagamento, prazos, penalizacións... as cláusulas fundamentais.

Deseñar e xestionar as facturas para cobrar sen incidencias. As empresas españolas perden máis de 1.000 millóns de euros por cada día de atraso no cobro das súas facturas. Por iso, a dilixencia, calidade e precisión na emisión das facturas do negocio e a súa eficaz organización e xestión, constitúense na arma máis eficaz para a saúde financeira da empresa e para a prevención da morosidade.
Documentar sempre as operacións. Ningunha débeda será recoñecida xudicialmente sen probas documentais, tanto das condicións xerais de compravenda como de cada transacción. Así, a factura por si soa carece de valor se non vai acompañada do albarán de entrega ou de envío debidamente cumprimentado e asinado polo cliente en conformidade co xénero ou servizo. A falta de albarán, pódese tentar que o debedor firme unha copia da factura indicando a súa conformidade expresa coa cantidade, prezo e condicións de pagamento.

Cumprimentar ben a obriga de pagamento. O requisito máis importante e o que causa máis problemas é o da sinatura de quen emite o título. Para garantir a súa execución debe quedar constancia fidedigna de que quen se está obrigando ao pagamento é a sociedade e non a persoa física que asina. Os datos restantes, como a data de vencemento ou o lugar no que se efectuará o pagamento, adoitan vir xa reflectidos nos impresos bancarios. No entanto, nunca está de máis revisalo. Lembrar finalmente que para que poida executarse a obriga de pagamento non deberá emitirse ao portador, senón ser nominal.

imitar o risco das operacións. Hai que implantar unha política de crédito clara e coherente, outorgando a cada cliente un límite de risco acorde ao seu comportamento habitual e atendendo ao grao de solvencia e importe da operación concertada.

2. INSTRUMENTOS DE GARANTÍA DE COBRO

Se se teñen dúbidas sobre a solvencia dun cliente, hai que valorar se nos interesa máis solicitar unha garantía complementaria que nos asegure o cobro antes que perder a venda. Existen moitas fórmulas legais pensadas para garantir o cobro das débedas: avais, seguros de caución, seguros de crédito, ‘factoring’... A maioría consisten en transferir o risco a un terceiro, de modo que se o cliente non paga, dispomos dunha garantía para cobrar todo ou unha parte da débeda.

Aval: Unha persoa física ou xurídica (normalmente unha entidade financeira) adquire o compromiso de responder á obriga de pagamento asumida polo debedor. Solicitar un aval ao cliente permite o cobro case inmediato da débeda. En contrapartida, hai que ter en conta o custo financeiro que supón para el e as lóxicas dificultades que pode ter un debedor, quexa sospeitamos, para atopar un avalista.

Seguro de caución: O tomador deste tipo de seguros é o debedor, para quen esta figura resulta máis económica que o aval, coa vantaxe, para el, de non incrementar o seu risco bancario. Pola súa banda, a compañía aseguradora asume o risco de responder economicamente en caso de incumprimento do debedor. Iso si, convén asegurarse de que a póliza contratada non libera á compañía aseguradora da obrigación de pagamento pola falta de abono da prima.

Documento de solidarización da débeda: Pode ocorrer que, aínda sabendo o risco de falta de pagamento que entraña unha operación, o vendedor siga interesado nela. Mediante esta fórmula búscase o compromiso dos administradores da sociedade, que quedan obrigados a responder de forma solidaria cos seus propios bens fronte ao vendedor-acredor coa suma total da débeda. No documento non debe facerse constar ningunha limitación en canto ao importe ou ao tempo.

Factoring: Servizos que consisten en analizar o grao de solvencia dos compradores, a súa clasificación conforme á mesma e a asignación dunha liña de risco a cada un deles. Ademais, a empresa que ofrece o servizo de factoring (o factor) efectúa a xestión de cobro das facturas que cede o cliente, administra as contas a cobrar, anticipa fondos e asegura créditos.

Seguro de crédito: Esta modalidade é, despois do pagamento por adiantado ou a solicitude de garantías, o sistema máis utilizado polas empresas españolas para protexerse do risco de falta de pagamentos. Proba diso é que o 30% das pemes españolas teñen contratado un seguro de crédito fronte, ao 20% a escala mundial.

O primeiro que achega o seguro de crédito é unha gran prevención á falta de pagamento, trasladando á compañía aseguradora o risco de falta de pagamento e os gastos de recobro. Evita a incerteza que xera o fluxo de caixa de clientes: prevención de riscos, xestión de cobro de falta de pagamentos e indemnización das perdas sufridas como consecuencia da falta de pagamento

Basicamente, as pólizas indemnizan á empresa por unha banda proporcional das perdas de debedores por créditos comerciais. A posibilidade de retorno da cantidade impagada oscila entre o 80% e o 85% do importe total, aínda que tamén poden darse casos do 90% ou do 50%. Nunca se asume o 100%. Tamén poden ofrecer outras coberturas complementarias, como as relacionadas coa morosidade prolongada ou, mesmo, cinguirse exclusivamente a certos aspectos da actividade comercial da empresa, por exemplo, limitar o risco de non pagamento nas vendas realizadas só aos principais clientes

O prezo deste seguro denomínase prima e determínase en función de varios factores:

volume de vendas asegurado
a avaliación do risco
a súa probabilidade de ocorrencia,
a vulnerabilidade,
a intensidade e a magnitude das súas consecuencias.

Estes cocientes dan como resultado unha porcentaxe sobre a cifra bruta das posibles débedas que se queren asegurar e que será o importe da póliza (esta, aproximadamente, pode oscilar entre un 0,5 e un 2% das vendas aseguradas).

Tamén hai que ter en conta que estes produtos son deducibles fiscalmente, e permiten un financiamento bancario máis favorable, xa que mellora os cocientes de liquidez, solvencia e tesouraría.

Supón un instrumento que permite deseñar e emprender novas operacións comerciais sen riscos e que axuda a non perder cota de mercado por temor aos impagados.

3. ACTUACIÓNS ANTE A FALTA DE PAGAMENTO

Se a pesar das medidas preventivas prodúcese a falta de pagamento dunha débeda, a regra de ouro é actuar inmediatamente. Hai que deixar de lado a resignación e o conformismo ante os morosos e adoptar unha postura belixerante. Os morosos non son un mal necesario e ineludible, senón un problema empresarial.

Non destinar recursos para este tipo de accións, carecer de actuacións de recobro e deixar pasar o tempo son o tres grandes inimigos do recobro. Un importante volume de empresas desenvolveu certa tolerancia á morosidade contemplándoa, desde o descoñecemento, como un mal necesario e inherente ao mercado.

A directiva europea 2000/35 /CE foi adoptada por España na Lei 3/2004, de 29 de decembro, pola que se establecen medidas de loita contra a morosidade nas operacións comerciais. A pesar das súas deficiencias, a lei é unha boa ferramenta para combater a morosidade, dado que implica un “castigo” aos debedores que non pagan as súas facturas nun prazo determinado e establece uns xuros de demora.

Os prazos de pagamento das facturas en España son moito máis longos que noutros países. Ademais, non todos os empresarios saben que unha vez superado o prazo de cobro poden reclamar o importe da factura cunha recarga de xuros de demora, unha porcentaxe que se actualiza semestralmente. En España, tan só o 5% de empresarios reclaman esta porcentaxe.

Aínda que o descoñecemento leva a moitas empresas a non tentar o recobro, existen varios camiños para facer fronte ao moroso.

Se temos a un debedor que se nega a afrontar o pagamento as medidas preventivas xa non son posibles. ¿Como o solucionamos?, ¿Como reclamar unha débeda?

9 de cada 10 empresas simplemente optan por algún recordatorio para tentar acelerar os pagamentos; 5 de cada 10 recorren a avogados para reclamar as débedas, mentres que un 21% contrata os servizos dunha empresa especializada. Existen empresas que se encargan de xestionar o cobro de débedas. Son sociedades que ofrecen múltiples servizos. Unha vez producido a falta de pagamento é moi aconsellable confiar canto antes o expediente a unha axencia de recobros especializada nestes procesos.

Se a débeda se alarga, non hai que dubidar en acudir á lei para exixir os nosos dereitos. Pode facerse a través da vía amigable ou chegando ao extremo dun proceso xudicial. Na maioría dos casos resultará máis rendible que arriscarse a dar por perdido o diñeiro.

a) A vía amigable

Dentro da legalidade existe unha ampla gama de recursos que permiten exixir o pagamento dunha factura. A primeira e máis recomendable é a de reclamar a débeda pola vía amigable. Tanto é así, que o 80 % das recuperacións de débeda son amigables, é dicir, non fai falta chegar a un procedemento xudicial. A única mediación dun avogado, interpondo un burofax na súa calidade de letrado, pode resolver entre o 40 e 50% dos casos, dado que é entón cando o debedor dáse conta de que os avisos van en serio e que queren evitar a demanda

b) A vía legal

Que facer se a vía amigable non prospera? Desde logo non cruzarse de brazos. Quedan máis saídas:

Os procesos menores. Se o acredor conta cunha obriga depagamento, letra de cambio ou cheques impagados, ten a posibilidade de resolver o asunto mediante un xuízo cambiario. Nestes casos disponse dunha protección especial e a opción dun xuízo rápido que permite embargar as propiedades do debedor como medida preventiva antes, mesmo, de que se dite a sentenza. Ca obriga de pagamento e a letra o xuízo pode interporse até tres anos despois de contraerse a débeda, mentres que co cheque o prazo restrínxese a seis meses despois da emisión.

Doutra banda, se a cantidade debida é inferior a 30.000 euros e non se considera conveniente contratar a un avogado, existe a posibilidade de recorrer a un proceso monitorio. Trátase tamén dun xuízo rápido, no que a reclamación a pode interpor o mesmo acredor. Ao adoptar esta iniciativa asúmense, no entanto, unha serie de riscos. Hai aspectos que un empresario descoñece, como son a situación económica real do debedor ou a documentación requirida para acreditar a débeda. Se por algún destes motivos desestiman o seu caso, perdería o tempo e o diñeiro. Outro risco é o de atoparse cunha oposición preparada e asesorada legalmente de maneira que, aínda que se teña razón, non se poida demostrar e dean o caso por pechado. Se sucede isto, pérdese o xuízo, o asunto entenderase como cousa xulgada e non haberá posibilidade de reclamar de novo. Por todo iso, aconséllase ir, se non cun avogado, polo menos si ben asesorado legalmente.

Finalmente queda a vía xudicial. Entre os principais motivos polos que os empresarios españois néganse a recorrer á vía xudicial predominan dous: prexuízos polas consecuencias que poida carrexar contra o debedor e medo a que os custos xudiciais poden superar á cantidade demandada. É unha premisa equivocada, os custos van sempre en función da contía que se está reclamando e das tarifas que teña cada letrado. En liñas xerais, pode dicirse que o prezo oscila entre o 15% e o 20 % sobre o total da débeda que se recupera. Por outra banda, é o único procedemento que permite ao acredor recuperar o IVE repercutido en facturas impagadas e incobrables. Ademais, existe a posibilidade de desgravar os custos xudiciais en Facenda até un máximo do 16%. Desta maneira, o prezo por acudir a xuízo oscilará entre o 1% e o 4%.

4. A RECUPERACIÓN DO IVE DOS "MOROSOS"

A morosidade provoca outro dano: as empresas pagan un IVE que a miúdo non cobraron, ben por ser de difícil cobro ou por soportar os inasumibles períodos de pagamento impostos polos seus clientes (entre 90 e 120 días). Neste caso recoméndase estudar a posibilidade que ofrece a lei de IVE de reducir a base impoñible do imposto con facturas Rectificativas, no caso de cotas repercutidas de IVE parcial ou incobrables.

Para recuperar o IVE repercutido e non cobrado a lei exixe:

Que transcorrese un ano desde a devindicación do Imposto repercutido sen que se obtivese o cobro de todo ou parte do crédito.
Que esta circunstancia quedase reflectida nos libros rexistros estipulados.
Que o destinatario da operación actúe como empresario ou profesional ou, noutro caso, que a base impoñible daquela, Imposto sobre o Valor Engadido excluído, sexa superior a 300 euros.
Instar o cobro con reclamación xudicial ao debedor.